Ostatnie kilka lat to bardzo trudny okres dla wszelkich projektów inwestycyjnych na całym świecie. Inwestycje w Polsce podlegają tym samym trendom. Najpierw pandemia i okres lockdownów, a obecnie wojna na Ukrainie sprawiają, że wiele inwestycji nie wychodzi poza fazę planów. Mimo wszystko wiele kluczowych projektów inwestycyjnych udało się w 2023 roku ukończyć, rozpocząć lub podtrzymać realizację, a także zaplanować nowe inwestycje w Polsce. W tym artykule przyjrzymy się bliżej największym, najbardziej wyczekiwanym oraz kluczowym inwestycjom w Polsce w 2024 roku. Zarówno tym, które udało się już zrealizować, jak i tym, które ciągle są w toku, a także dopiero co ogłoszonym projektom.
1. Elektrownie atomowe
Energetyka to sektor, który zawsze wiąże się z tematem kluczowe i najbardziej potrzebne inwestycje w Polsce. Zwłaszcza we współczesnym świecie, który skręcił zdecydowanie w stronę zielonej energii, a w każdym razie energii, która nie pochodzi z kopalin i nie wprowadza do atmosfery gazów cieplarnianych. Polska energetyka oparta na węglu wymaga wielu inwestycji, aby nadążyć nad resztą Europy. Właśnie dlatego politycy od lat zapowiadają rozpoczęcie budowy w Polsce elektrowni jądrowych.
Wydaje się, że w końcu to się zmieni. Choć takie wrażenia miałem też już kilka razy wcześniej. Nigdy wcześniej jednak nie doszło do podpisania umów i konkretnych prac. Tym razem jest inaczej. Rząd dokonał wyboru partnerów technologicznych i lokalizacji dla dwóch elektrowni jądrowych.
Pierwsza elektrownia atomowa w Polsce ma powstać w pobliżu miejscowości Lubiatowo i Kopalino na Pomorzu. Wykonawcą ma być koncern Westinghouse, z którym rząd podpisał umowę na prace dotyczące opracowania modelu realizacji budowy. Według rządowych planów jej budowa ma ruszyć w 2026 roku, a pierwszy reaktor ma zostać uruchomiony już w 2033 roku. Docelowo w elektrowni mają pracować trzy reaktory.
Druga elektrownia atomowa ma powstać w Pątnowie, na przedmieściach Konina w Wielkopolsce. Za jej projekt odpowiadać będzie polsko-koreańskie konsorcjum firm ZE PAK, PGE i Korea Hydro & Nuclear Power (KHNP). Pod koniec ubiegłego roku w Seulu podpisany został list intencyjny w sprawie przygotowania planu jej budowy.
Ile to wszystko ma kosztować? Ostrożne szacunki mówią o kwocie rzędu 200 mld zł. Pamiętacie ile w planach miał kosztować stadion narodowy, a ile kosztował faktycznie? Niezależnie od tego, nie podlega wątpliwości, że to zdecydowanie najbardziej kluczowa i największa inwestycja w Polsce, która wystartowała w 2023 roku.
2. Centralny Port Komunikacyjny
To kolejna długo wyczekiwana inwestycja nad Wisłą. Od chwili ogłoszenia planów zbudowania megalotniska w Polsce, nieustannie trwają dyskusje nad zasadnością tej inwestycji. Strona rządowa upiera się, że dzięki CPK Polska stanie się hubem przesiadkowym oraz centrum transportowym dla całego subregionu. Z kolei przeciwnicy tej inwestycji uważają, że projekt nie ma szans powodzenia i podkreślają jego wysokie koszty. Szacuje się, że Centralny Port Komunikacyjny ma kosztować około 40 mld zł.
Centralny Port Komunikacyjny będzie węzłem przesiadkowym między Warszawą i Łodzią. W ramach projektu w odległości 37 km na zachód od Warszawy, na obszarze ok. 3000 hektarów, zostanie wybudowany Port Lotniczy, węzeł kolejowy oraz drogowy. W ramach pierwszego etapu CPK będzie w stanie obsługiwać 40 mln pasażerów rocznie. Dodatkowo w pobliżu CPK powstanie tzw. Airport City, w skład którego wejdą m.in. obiekty targowe, konferencyjne, biurowe czy hotele.
Rok 2023 był przełomowy dla inwestycji. W lipcu tego roku została wydana pozytywna decyzja środowiskowa dla projektu. Oznacza to, że projekt CPK przeszedł z fazy planowania do projektowania i budowy.
Brytyjskie konsorcjum Foster+Partners jest głównym architektem inwestycji. Firma jest na etapie zaawansowanych prac projektowych. Gotowy jest projekt koncepcyjny, a trwają prace nad projektem budowlanym. Dodatkowo rząd poszukuje aktualnie mniejszościowego udziałowca do firmy zarządzającej lotniskiem, który odpowiadać będzie za budowę i zarządzanie lotniskiem.
CPK nie traci jednak czasu i już od początku roku na terenie lotniska prowadzone są pierwsze prace przygotowawcze. Trwają zakrojone na szeroką skalę rozbiórki, przeprowadzki i odwierty geologiczne.
Przyjęty harmonogram prac zakłada, że dwa pierwsze pasy startowe i infrastruktura niezbędna do obsługi 40 mln pasażerów rocznie mają być oddane do użytku w 2028 r.
3. Morskie farmy wiatrowe Baltica
Jak już pisaliśmy wcześniej, największe inwestycje w Polsce, o szczególnym znaczeniu dla całej gospodarki, trwają w sektorze energetycznym. Oprócz energii atomowej, w odejściu od węgla pomóc ma nam energia pochodząca z wiatru. W tym celu powstał projekt Morska Farma Wiatrowa Baltica, który realizowany będzie w dwóch etapach. Baltica 2 o mocy ok. 1,5 GW i Baltica 3 o mocy ok. 1 GW. Uruchomienie obu farm planowane jest do końca 2030 roku.
Projekt ten wspólnie realizuje duńska spółka Ørsted, światowy lider w produkcji farm wiatrowych oraz nasza rodzima spółka PGE. Wybór partnera nie może dziwić. Baltica to nie tylko największa farma wiatrowa na Morzu Bałtyckim, ale w ogóle jedna z największych na świecie. Docelowo będzie zajmować powierzchnię około 320 km kwadratowych.
Jako pierwsza powstanie morska farma wiatrowa Baltica 2 o mocy ok. 1,5 GW. Ma zostać uruchomiona w 2027 roku i produkować zieloną energię elektryczną dla 2,4 mln gospodarstw domowych. Po późniejszym uruchomieniu Baltica 3 o mocy ok 1 GW ilość energii elektrycznej powinna zaspokoić w sumie około 4 mln gospodarstw domowych w Polsce.
W 2023 roku projekt nabrał wiatru w żagle. PGE i Ørsted w kwietniu podpisały umowę z firmą Siemens Gamesa na dostawę i serwisowanie 107 turbin wiatrowych. W czerwcu Baltica wybrała dostawcę morskich stacji transformatorowych. Z kolei w lipcu spółka wykonała kolejny duży krok przybliżający ją do rozpoczęcia budowy. Podpisany został kontrakt na dostawę fundamentów z koncernem Navantia-Windar oraz kontrakt na dostawę podwodnych kabli wewnętrznych, które połączą turbiny elektrowni z morskimi stacjami transformatorowymi.
Inwestycje w Polsce często lubią się przeciągać, ale Baltica wydaje się być realizowana jak po sznurku. Z pewnością duża w tym zasługa doświadczonego duńskiego partnera. Całkowity koszt tej inwestycji wynosi około 30-40 mld zł.
4. Polimery Police
Największe inwestycje w Polsce realizowane są przede wszystkim przez skarb państwa lub zagraniczne koncerny. Ta prawidłowość dotyczy także kolejnej inwestycji na liście – choć być może mniej znanej. Polimery Police to największa zrealizowana i oddana do użytku inwestycja w Polsce w 2023 roku. Budżet całego projektu, który realizowała tarnowska Grupa Azoty, wyniósł ponad 7,2 mld zł.
Polimery Police to instalacja do produkcji polipropylenu oraz propylenu. Substancje te znajdują szerokie zastosowanie między innymi w przemyśle samochodowym, opakowaniowym i segmencie artykułów gospodarstwa domowego.
Nowa instalacja Grupy Azoty jest w stanie produkować 437 tys. ton polipropylenu i 429 tys. ton propylenu rocznie. Taki wynik sprawia, że Polimery staną się największymi zakładami produkującymi propylen i polipropylen w Europie Środkowo-Wschodniej. Produkcja oficjalnie wystartowała pod koniec czerwca.
Polipropylen produkowany przez Polimery Police otrzymał nazwę handlową Gryfilen®. Docelowo to portfolio ponad 30 rodzajów produktów, w tym homopolimery, kopolimery udarowe i kopolimery randomiczne. Do sprzedaży w całej Europie trafi w sierpniu.
Projekt Polimery Police obejmował nie tylko zbudowanie nowej instalacji, ale także powstanie gazoportu z terminalem przeładunkowo-magazynowym. W tym celu zbudowano Morski Terminal Gazowy, dzięki któremu drogą morską można dostarczać niezbędne do produkcji surowce: propan i etylen.
Inwestycja Grupy Azoty z pewnością pozytywnie wpłynie na wyniki spółki i pozwoli zostać jednym z liderów kolejnego segmentu rynku chemicznego w naszym regionie.
5. Fabryka elektrycznych samochodów dostawczych Mercedesa
Największe zagraniczne inwestycje w Polsce bardzo często dotyczą branży motoryzacyjnej. Jedną z najbardziej wyczekiwanych inwestycji w tym sektorze jest fabryka elektrycznych samochodów dostawczych Mercedesa w Jaworze na Dolnym Śląsku. Będzie to pierwsza tego typu fabryka na świecie. Nowa fabryka powstanie nieopodal istniejącego zakładu, który zajmuje się produkcją silników spalinowych tej marki. Mercedes oszacował koszty tej inwestycji na 6,1 mld zł.
Choć decyzja o inwestycji została podjęta wcześniej, to w 2023 zaprezentowany został projekt fabryki, a inwestycja weszła w fazę realizacji, która ma potrwać do 2027 roku. Pierwsze koparki wjadą na plac budowy już w przyszłym roku. Zatrudnienie w nowej fabryce ma znaleźć około 2500 osób.
Jak widać na przykładzie Mercedesa, można zbudować fabrykę w pełni elektrycznych aut. To po raz kolejny pokazuje, że inwestycje w Polsce przeprowadzane przez prywatne podmioty mają się o wiele lepiej od inwestycji państwowych. Ale czy ktoś w ogóle pamięta jeszcze o pomyśle polskiego rządu o budowie tego typu fabryki elektrycznych aut?
Wracając do Mercedesa, fabryka w Jaworze ma produkować auta oparte o platformę VAN.EA. Docelowo wszystkie auta dostawcze marki będą opierać się w przyszłości wyłącznie o tę platformę. Nowa fabryka będzie produkowała wyłącznie auta elektryczne i będzie najnowocześniejszą fabryką w branży samochodów dostawczych.
Trzeba przyznać, że inwestycja Mercedesa stanowi ważny krok w kierunku poważnych zmian na rynku samochodów elektrycznych. Cieszyć może wybór Polski, jako lokalizacji do tego przedsięwzięcia. Może to być także dobry prognostyk co do dalszego zwiększania obecności Mercedesa na polskim rynku.
6. Fabryka półprzewodników Intela
Z kolei Zakład Integracji i Testowania Półprzewodników amerykańskiego Intela w Miękini pod Wrocławiem to największa inwestycja w branży high-tech w naszym regionie Europy. Szacuje się, że gigant z Doliny Krzemowej zainwestuje w naszym kraju blisko 20 mld zł. Pracę w nowym zakładzie ma znaleźć przynajmniej 2000 osób. Zakład amerykańskiej firmy powstanie na terenie o powierzchni niemal 300 ha. To niewątpliwie największa inwestycja w Polsce ogłoszona w 2023 roku.
Intel to światowy lider wśród producentów półprzewodników. Procesory z wafli krzemowych, które produkuje Intel są niezbędnym elementem produkcji dla wszystkich sektorów z branży elektronicznej. Znajdziemy je zarówno w najprostszych sprzętach AGD, jak i w zaawansowanych technologicznie urządzeniach. W Polsce Intel obecny jest od blisko 30 lat. W Gdańsku zbudował swoje największe centrum badawczo-rozwojowe, które zatrudnia prawie 4 tys. pracowników.
Zakłady produkcji wafli krzemowych wytwarzają na nich chipy z wykorzystaniem różnych zaawansowanych procesów. Następnie gotowe wafle wysyłane są do zakładów integracyjnych i testowych. Tam rozcina się je na pojedyncze chipy i montuje w produktach końcowych oraz poddaje testom wydajności i jakości.
Amerykanie mają ambitne plany i chcą zakończyć budowę zakładu do końca 2027 roku. Zakład we Wrocławiu ma być częścią większego projektu, w którego skład wchodzą podobnego typu inwestycje w Irlandii i Niemczech.
7. Fabryka pomp ciepła Daikin
Największe inwestycje w Polsce w 2024 roku zamyka ponownie branża energetyczna. Jest to kolejna inwestycja związana z transformacją gospodarki na bardziej ekologiczną. Tym razem jednak jest to zagraniczna inwestycja. Kolejna firma uznała, że Polska będzie dobrą lokalizacją na kolejny zakład produkcyjny w branży zielonej energii.
Japońska firma Daikin Europe N.V. rozpoczęła w kwietniu budowę nowej fabryki pomp ciepła w Łodzi. Będzie to pierwszy zakład produkcyjny firmy Daikin w Polsce. Powstanie na działce o powierzchni 320 000 m2. Koszt całego projektu oszacowano na 1,4 mld zł. Zakończenie budowy planowane jest na kwiecień 2024 roku, a uruchomienie działalności na lipiec 2024 roku. Inwestor przewiduje, że w fabryce docelowo zatrudnienie znajdzie około 3000 osób.
Daikin to jedna z czołowych firm na rynku systemów pomp ciepła, klimatyzacji i filtracji powietrza w Europie. Firma posiada swoją siedzibę w Osace w Japonii. Rosnący popyt na pompy ciepła w Europie sprawił, że firma postanowiła zwiększyć produkcję i w tym celu postawić nowy zakład produkcyjny. Dodatkowo eksperci rynkowi uważają, że w najbliższych latach ilość sprzedawanych pomp ciepła będzie rosła mniej więcej o 30% rocznie. Perspektywy rozwoju są więc nadal wysokie.
Inwestycja japońskiego giganta w Polsce to jedna z największych zagranicznych inwestycji w naszym kraju na przestrzeni kilku ostatnich lat. Z pewnością przyniesie wiele korzyści lokalnej społeczności i wygeneruje wiele dodatkowych miejsc pracy. Zresztą członkowie zarządu firmy podczas oficjalnego rozpoczęcia budowy mocno podkreślali chęć nawiązania bliskiej współpracy z lokalnymi dostawcami.
Największe inwestycje w Polsce
Pomimo szalejącej inflacji, wojny za granicami, te największe i kluczowe rządowe inwestycje w Polsce udaje się powoli realizować. Z pewnością nie bez znaczenia jest tu fakt, że to przede wszystkim inwestycje w energetykę, a dokładniej w transformację z paliw kopalnych na zielona energię, co po prostu wymuszają na nas międzynarodowe umowy i zobowiązania. Niezbyt optymistyczna sytuacja ekonomiczna nie zniechęciła także kilku dużych światowych graczy do ulokowania swoich inwestycji właśnie w Polsce. Te inwestycje udaje się przeprowadzać znacznie sprawniej i także wiążą się przede wszystkim z ekologią. Na ocenę wszystkich podjętych decyzji inwestycyjnych oraz ich skutków dla gospodarki przyjdzie nam jeszcze trochę poczekać. Oby trwało to jak najkrócej.